اهمیت شناسایی هزینه و درآمد در پروژه های پیمانکاری

  در اولین جلسه دوره آموزشی حسابداری جامع پیمانکاری مطرح شد

اهمیت شناسایی هزینه و درآمد در پروژه ­های پیمانکاری

 

اولین جلسه از دوره سه روزه حسابداری جامع پیمانکاری روز سه شنبه ۱۶ مرداد ماه در سندیکای شرکتهای ساختمانی ایران برگزار شد. در این جلسه که با حضور مدیران  ،حسابداران و کارشناسان مالی شرکتهای عضو سندیکا برگزار شد، آقای ایمان گنجی­ نژاد، حسابدار رسمی و مشاور رسمی مالیاتی، در زمینه مخارج و درآمد پیمان، تجزیه و ترکیب پیمان ها، روش های شناسایی درآمد، بررسی موارد خاص مخارج پیمان‌ها، تغییرات لازم الاجرا در استاندارد ۴۳ و تاثیرات آن بر شناسایی درآمد توضیحاتی ارائه داد.

در آغاز اولین جلسه از دوره سه روزه  آموزشی «حسابداری جامع پیمانکاری بر اساس استانداردهای حسابداری» ایمان گنجی­ نژاد، مدرس دوره عنوان کرد: استانداردهای حسابداری پیمانکاری صرفا مربوط به سازندگان ساختمانی نیست و مربوط به همه شرکتهایی است که در قالب قرارداد بلند مدت، اقدام به تامین قطعات، تامین کالا و ارائه خدمات می پردازند. آنچه در پیمانهای بلندمدت، حائز اهمیت ویژه است درآمد و مخارج پیمان در طول سال مالی است. واگذار کردن شناسایی مخارج و درآمد به سال آخر پروژه کار اشتباهی است چرا که این کار با اصل «تطابق هزینه و درآمد» و «فرض دوره مالی» در تضاد است.

وی با بیان اینکه هزینه هایی قابل قبول است که مربوط به موضوع درآمد شرکت باشد، تصریح کرد: برخی مخارج جزو قیمت تمام شده پیمان هستند و برخی مخارج مربوط به هزینه های عمومی اداری می­باشند که نمی توان این دو را با هم ادغام کرد. از نظر حسابدار صورت وضعیت تائید شده، درآمد به شمار نمی آید، این در حالی است که سازمان مالیاتی اگر ببیند درآمد کمتر از صورت وضعیت است، صورت وضعیت را ملک عمل قرار می دهد.

گنجی افزود: «پیمان در جریان پیشرفت» یا همان پروژه با این که مالکیت آن مربوط به پیمانکار نیست، جزو دارایی های او قرار می گیرد. با توجه به اینکه دارایی در تعریف حسابداری به چیزی گفته می شود که منافع آتی اقتصادی ایجاد کند، به پیمانهای بلند مدتی که بیش از یک سال طول بکشد «دارایی واجد شرایط» گفته می شود. در اینجا پروژه معادل دارایی در نظر گرفته می شود چون پیمانکار تا زمان انتقال آن به مالک اصلی، از دارایی خود برای تکمیل آن مصرف می کند.

وی خاطرنشان کرد: مخارج پیمان شامل یک سری هزینه­های مشخص مانند مواد و مصالح، دستمزد مستقیم، هزینه سربار است. یک سری هزینه های مشترک بین قراردادهای مختلف نیز وجود دارد. به جز دو مورد یاد شده هزینه های متفرقه­ای هم وجود دارد که باید با مستندسازی درست لحاظ گردند. در زمینه مواد و مصالح به نظر می­رسد تعدادی از پیمانکاران توجهی به اهمیت داشتن انبار فیریکی یا نرم افزاری ندارند و بسیاری از مواد و مصالح را مستقیم پای کار می فرستند. این پیمانکاران حساب و کتاب درستی از  میزان مصرف یا باقی مانده مواد و مصالح ندارند در حالی که در اغلب قراردادها تا ۴۰ درصد قیمت قرارداد ناشی از میزان و نحوه استفاده از مواد و مصالح است.

گنجی­ نژاد تاکید کرد: اگر در پیمان در جریان پیشرفت، مواد و مصالح پای کار وجود داشته باشد و به انبار برگشت داده نشود، حتی اگر صورت وضعیتی هم در کار نباشد، سازمان امور مالیاتی با فرض این که کاری انجام شده، آن را تبدیل به درآمد می­کند.

وی افزود: در کتابهای مربوط به حسابداری توجه کمتری به برخی از مخارج شده از جمله هزینه تسعیر ارز و هزینه تامین مالی. در استاندارد حسابداری شماره ۱۶ تاکید شده که اگر هزینه تسعیر ارز مربوط به دارایی واجد شرایط باشد باید به عنوان زیان دیده شود، اما با توجه به حساسیت سازمان امور مالیاتی به مواردی مانند زیان تسعیرارز، زیان کاهش ارزش دارایی ها و هزینه مطالبات مشکوک الوصول، بهتر آن است که پیمانکاران هزینه تسعیر ارز در قیمت تمام شده لحاظ کنند.

گنجی­ نژاد در بخش دیگری از سخنان خود تاکید کرد: هزینه دیگری به اسم «مخارج تامین مالی» وجود دارد که مربوط به هزینه مالی تسهیلات است. هزینه و جرایم ناشی از این تسهیلات طبق بند ۱۸ ماده ۱۴۸ قانون مالیاتهای مستقیم قابل قبول است، مشروط بر اینکه از بانکها و موسساتی که مجوز بانک مرکزی را دارند اخذ شده باشد، و علاوه بر این فقط در صورتی از حساب شرکت خارج شود که در مخارج پیمان و قیمت تمام شده آن قرار بگیرد. هزینه دیگری به نام هزینه «دایره حقوق و دستمزد» وجود دارد که مربوط به آن بخش از نیروی انسانی شرکت است که حقوق و دستمزد شاغلان در پروژه­ها را پرداخت می کنند که بهتر است این هزینه نیز بین پروژه های مختلف تقسیم شود.

گنجی ­نژاد در بخش دیگری از این جلسه با اشاره به قراردادهای مشارکت عنوان کرد: طبق استانداردهای حسابداری باید شرکت جداگانه ای در مورد این قراردادهای مشارکت ایجاد شود، یا این که از نرم افزار حسابداری جداگانه ای استفاده شود تا با توجه به مشارکت نامه و درصد مشارکت، هزینه های انجام شده ثبت شود.

وی با اشاره به ماده ۱۳۸ قانون مکرر قانون مالیات مستقیم تاکید کرد: طبق این قانون «اشخاصی که آورده نقدی برای تأمین مالی یک پروژه دارند و سرمایه در گردش بنگاههای تولیدی را در قالب عقود مشارکتی فراهم می­کنند، معادل حداقل سود مورد انتظار عقود مشارکتی، از پرداخت مالیات بر درآمد معاف می ­شوند». اگر شرکت های پیمانکاری به عنوان بنگاه تولیدی در نظر گرفته شوند می­توانند از این ماده قانونی استفاده کنند و با خیال آسوده به تامین مالی بخشی از پروژه خود بپردازند.

ایمان گنجی­نژاد افزود: روشهای شناسایی درآمد شامل تکمیل کار، درصد تکمیل کار، و سود صفر است. روش تکمیل کار فقط در زمینه پروژه­هایی است که انعقاد و اتمام آنها در یک سال مالی اتفاق می افتد. در روش «درصد تکمیل کار» که آن را روش «هزینه به هزینه» هم می­نامندف شناسایی درآمد به نسبت تکمیل قرارداد صورت می­گیرد. نحوه برآورد درصد تکمیل کار بستگی به شکل و نوع قرارداد و با دو روش فیزیکی و ریالی انجام می­شود. روش شناسایی درآمد به شکل «سود صفر» در قراردادهایی کاربرد دارد که ماحصل آنها معلوم نیست از جمله در مورد صورت وضعیت­هایی که وضعیت پرداخت آنها مشخص نیست. در نهایت می­توان گفت اصلی ترین شرط شناسایی درآمد در همه استانداردهای حسابداری، وصول مطالبات است به عبارتی اگر قرارداد وصول نشود، درآمدی نیز وجود ندارد.

وی با اشاره به وضعیت تورمی موجود گفت: در کشور ما استاندارد حسابداری تورمی استفاده نمی­شود، در حالی که در کشورهایی با اقتصاد تورمی حاد علاوه بر این که صورت مالی تاریخی ارائه می­شود، یک گزارش حسابداری تورمی هم ارائه می­گردد.

گنجی نژاد در زمینه روش ارزیابی موجودی کالا و حسابداری آنها نیز گفت: روشهای نگهداری موجودی کالا می تواند دائمی یا ادواری باشد. در این مورد روشهای ارزیابی مختلفی وجود دارد که شامل روش فایفو، روش لایفو، روش میانگین هزینه، روش شناسایی ویژه و … است. استانداردهای حسابداری پیشنهاد می­دهند پیمانکاران از روشی استفاده کنند که منصفانه ­ترین گزارش و اطلاعات را به همراه داشته باشد.

وی با اشاره این که اجرای استاندارد ۴۳ حسابداری به سال ۱۴۰۴ موکول شده، عنوان کرد: با این استاندارد رویکرد شناسایی درآمد تغییراتی خواهد داشت که مقدار کمی از این تغییرات شامل پیمانکاران خواهد بود. البته پیاده کردن این استاندارد با توجه به عدم وجود هر گونه آموزشی در زمینه آن، دشوار به نظر م ی­رسد.

وی در پایان این جلسه پیشنهاد داد حاضران به مطالعه کتاب «راهنمای جامع حسابداری پیمانکاری با رویکرد بیمه، استانداردهای حسابداری و مالیات» که در سال ۱۳۹۸ به قلم آرمین علیزاده، زینب شیروانی جمال پور، و ایمان گنجی نژاد منتشر شده بپردازند.

این جلسه با پرسش و پاسخ حاضران در زمینه مباحث مطرح شده به پایان رسید.