دبیر سندیکای شرکتهای ساختمانی در حضور سفیر ایران در عراق تشریح کرد:
مشکلات پیمانکاران ایرانی در عراق
پیمانکاران ایرانی که صدور خدمات فنی و مهندسی به کشورهای همسایه را در برنامه خود داشتند، با روندی مطلوب وارد بازار ساخت و ساز در عراق شدند. روندی که پس از ورود داعش به عراق در فضایی مبهم قرار گرفت.
پیمانکاران ایرانی که بارها از حسن روابط مسئولان و دولتمردان ایرانی و عراقی شنیده بودند، انتظار داشتند این روابط امکان استفاده از ظرفیت های موجود در بازار ساخت و ساز عراق را برای آنها فراهم کند اما نه تنها این اتفاق نیفتاد بلکه پیمانکارانی که با پذیرفتن همه ریسکها و مشکلات موجود قدم به عراق گذاشته بودند با نیروی انسانی و تجهیزات خود در آنجا زمینگیر شدند. این پیمانکاران موفق به دریافت مطالبات خود نشدند، پروژه های آنها بلاتکلیف ماند، و خسارات زیادی به آنها وارد شد. با وجود چنین خسارتی، پیمانکاران ایرانی توصیه دولت را پذیرفتند و همچنان در عراق ماندهاند چرا که ترک عراق به معنای واگذاری همین بازار محدود ساخت و ساز به رقبای منطقه ای است.
در همین زمینه سندیکای شرکتهای ساختمانی ایران و انجمن صدور خدمات فنی و مهندسی ترتیبی دادند تا روز شنبه ۱۷ اردیبهشت ماه نمایندگان شرکت های پیمانکاری فعال در عراق با محمد کاظم آل صادق سفیر جمهوری اسلامی در عراق دیداری داشته باشند و به بیان مسائل و مشکلات جاری خود در زمینه صدور خدمات فنی و مهندسی به کشور عراق بپردازند. دیداری که طی آن دبیر سندیکا به تشریح وضعیت پیمانکاران ایرانی در عراق پرداخت.
در آغاز این نشست دکتر ایرج گلابتونچی دبیر سندیکای شرکتهای ساختمانی ایران با اشاره به این که سندیکای شرکتهای ساختمانی با ۷۰۰ عضو و سابقه ۷۵ سال ساخت و ساز در کشور انجمن مادر در حوزه ساخت و ساز است، فیلم کوتاهی از فعالیتها و دستاوردهای اعضای سندیکا در عمران و آبادی کشور به نمایش گذاشت و گزارشی از وضعیت پیمانکاران ایرانی، و صدور خدمات فنی و مهندسی به ویژه در عراق ارائه داد.
دکتر ایرج گلابتونچی در بخشی از سخنان خود به تشریح وضعیت صدور خدمات فنی و مهندسی ایران به ویژه در کشور عراق پرداخت و گفت: سال ۱۳۹۴ درهای عراق به روی پیمانکاران ما باز شد و آنها با ورود در مناقصات ۳/۲ میلیارد دلار پروژه گرفتند. این نشان میدهد که اگر بازاری در کنار ما فعال باشد میتوانیم با هماهنگی لازم آن بازار را از دست رقیب منطقهای بگیریم.
وی درباره پراکندگی کار در کشورهای مختلف نیز عنوان کرد: ما در کشورهایی مانند ازبکستان، تاجیکستان، بنگلادش افغانستان پاکستان، سریلانکا، قزاقستان ترکمنستان، آذربایجان، ارمنستان عراق امارات متحده، عمان، یمن، بلاروس، جیبوتی، کنیا، الجزایر، سودان و ونزوئلا کار کردهایم اما بیشترین حجم کار بین سالهای ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۵ در عراق بوده است. ما در عراق حدود ۴ میلیارد دلار قرارداد ثبت شده داریم که ۲ میلیارد دلار آن مربوط به مپنا و بقیه آن مربوط به پیمانکاران بخش خصوصی است. اما از سال ۱۳۹۵ که داعش وارد عراق شد امکان گرفتن کار برای ما کم شد.
وی افزود: اگر رتبهبندی ۲۵۰ پیمانکار برتر در جهان را ببینیم متوجه میشویم چین ۶۵ شرکت در این رتبه بندی داشت که در سال ۲۰۲۰ به ۷۴ شرکت تبدیل شد. ترکیه هم ۴۴ شرکت در این رتبهبندی دارد. ۲ شرکت ایرانی جزو ۲۵۰ پیمانکار برتر دنیا هستند.
مهمترین رقیب منطقهای ما ترکیه است که در همان بازهای که ما ۳۴ میلیارد دلار صادرات داشتیم، حدود ۴۲۵ میلیارد دلار صادرات خدمات فنی و مهندسی داشته است. تولید ناخالص داخلی آن ۶ درصد است که سهم صدور خدمات فنی و مهندسی از اقتصاد ترکیه حدود ۳۰ درصد است. یعنی ترکیه حجم زیادی از اقتصاد خود را بر مبنای صدور خدمات فنی و مهندسی پایه گذاشته است. با این ظرفیت عظیمی که ما داریم قطعا میتوانیم برنامهای مشابه با برنامه ترکیه را پیاده کنیم.
وی تاکید کرد: ترکها از سال ۲۰۰۹ وارد عراق شدند. ما هم از همان سال تا سال ۲۰۱۵ که داعش ظهور کند وارد عراق شدیم حدود ۲ میلیارد دلار کار گرفتیم اما به اندازه ۵ میلیارد دلار ظرفیت کار ایجاد کردیم. یعنی با ماشینآلات و تجهیزاتی که پیمانکاران ایرانی به عراق بردهاند به راحتی میتوان ۵ میلیارد دلار کار گرفت و با یک برنامه خوب و متقن میتوان به ۲۰ میلیارد دلار هم فکر کرد.
ایرج گلابتونچی درباره مشکلات صدور خدمات فنی و مهندسی نیز عنوان کرد: مشکلات ساختاری شرکتهای پیمانکاری بخش خصوصی یکی از موارد اصلی است و شرکتهای مهندسی باید تراز خود را بالا ببرند. ما حمایت موثر و قاطع دولت و نهادهای حاکمیتی از صدور خدمات فنی و مهندسی را نداریم. همه میگویند صدور خدمات فنی و مهندسی خوب است اما نبود یک استراتژی واحد، و برنامه مدون به ویژه از سوی دولت باعث عدم دسترسی به بازارهای هدف و ورود به این بازارها بوده است. همچنین در مراودات بانکی به ویژه مشکلات مربوط به صدور ضمانتنامههای مختلف و جا به جایی پول مشکلاتی داریم.
وی با اشاره به سایر مشکلات صدور خدمات فنی و مهندسی افزود: تا قبل از سال سال ۲۰۱۵ که قائله داعش پیش بیاید پیمانکاران ما در قالب کنسرسیومهای مختلف و به صورت منفرد در مناقصات بینالمللی شرکت کردند و ۶۰ پروژه بزرگ زیرساختی عراق را گرفتند و شروع به فعالیت کردند. تا زمان ورود داعش مشکلی وجود نداشت اما از زمان ورود داعش پرداخت صورت وضعیت ها مشکل شد به ترتیبی که دولت مرکزی پرداختی نکرد. در زمینه پرداختهای دولت اقلیم کردستان هم مسائل فراوانی وجود داشت.
وی گفت: در نهایت آقای رستم قاسمی گفتند با وجود تمام مشکلات بر شما تکلیف است که در عراق بمانید، چون با بیرون آمدن از عراق بازار را از دست میدهید و حضور در بازار بین المللی دشوار خواهد شد. ایشان به عنوان دبیر توسعه روابط ایران و عراق پیشنهاد کرد تا زمانی که شرایط عراق بهتر شود ۲۰۰ میلیون دلار وام ۵ درصد با ۲ درصد کارمزد بدهند. اما از سال ۲۰۱۵ تا امروز وضعیت به ترتیبی پیش رفته که شرکتهای خدمات فنی و مهندسی علاوه بر این که بخش عمدهای از مطالبات را دریافت نکردهاند، بابت نگهداری کارگاه و خواب ماشینآلات و شارژ ضمانت نامه (به طریق کانتر گارانی) حدود ۷۵۰ میلیون دلار خسارت دیده اند. فضای کار در عراق سخت شده چون دوستان نمی توانند ضمانت نامه بگیرند و کار خود را گسترش دهند یا حتی مطالبات خود را بگیرند. اما نمیتوان منکر شد که همچنان پتانسیل بزرگی در عراق وجود دارد که با حفظ بازار و حل مشکلات به دستاوردهای بزرگی منجر خواهد شد.
وی گفت: سررسید پرداخت وام ۲۰۰ میلیون دلاری رسیده و همه دوستان در سرفصل غیر جاری رفته اند و حتی دسته چک هم نمی توانند بگیرند. با پیگیری از سمت انجمن صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی متوجه شدیم وزیر صمت پیشنهاد تمدید دو ساله آن را داده که با تایید در کمیسیون فرعی به کمیسیون اصلی اقتصادی رفته تا تمدید شود.
لازم به ذکر است که مشروح سخنان دبیر سندیکا با جزئیاتی در زمینه میزان صادرات به کشور عراق، و وضعیت ایران در رتبه بندی پیمانکاران برتر جهانی و … در نشریه ماهنامه پیام آبادگران منتشر خواهد شد.
