روز شنبه ۷ مهر جناب آقای دکتر سید جواد قانع فر رئیس نظام فنی و اجرایی به همراه جناب آقای مهندس ناصر بالار در سندیکای شرکتهای ساختمانی حاضر شدند تا از نقطه نظرات اعضای هیات مدیره درباره وضعیت اعلام شاخصهای تعدیل در شرایط متلاطم کنونی و سایر مسائل مبتلابه پیمانکاران مطلع شوند.
در ابتدای این نشست مهندس بهمن دادمان با تبریک مجدد به مناسبت انتصاب دکتر قانعفر در سمت رئیس نظام فنی و اجرایی و با اشاره به ۷۰ سال سابقه سندیکا در عرصه سازندگی کشور عنوان کرد: همچنان که پیشینیان ما این سندیکا را حفظ کرده اند ما نیز تمام تلاش خود را به کار می بندیم که با حفظ حیات تک تک اعضا این تشکل قدیمی آن را حفظ کنیم. متاسفانه به دلیل ناهنجاری های اقتصادی موجود در سالهای اخیر و شرایط کنونی فضای کسب و کار، فعالیت شرکتهای پیمانکاری به رکود کشیده شده است. در این شرایط حضور جنابعالی در سمت ریاست نظام فنی و اجرایی برای همه ما فرصتی جهت تسهیل شرایط موجود به شمار می آید، امیدواریم حضور شما شرایط را در راستای ارتقای حرفه مهندسی و حفظ سازمانهای موجود رقم بزند.
در بخش دیگری از این نشست تعدادی از اعضای هیات مدیره سندیکا با اشاره به این نکته که توجه به سازندگان زیربنایی کشور و حل مسائل آنان گام در حل مشکلات اقتصادی کشور است، عنوان کردند: وضعیت پیش آمده کنونی با هیچ کدام از شرایط اقتصادی در سالهای گذشته قابل مقایسه نبوده است. آنها به تشریح وضعیت پیمانکاری در ماههای اخیر پرداختند و مسائلی مانند بالا رفتن ناگهانی و سرسامآور قیمت مصالح، ابزار و ماشین آلات، عدم عرضه و فروش مصالح در بازار، دشواری نیروی کار در تامین معیشت خود که روی بهره وری تاثیر دارد، از دست رفتن سرمایه پیمانکاران طی سالهای گذشته، ارائه اوراق به جای طلب پیمانکاران و نرخ بالای تنزیل آنها، ذیصلاح نبودن کارفرمایان و … را مطرح کردند و خواهان در نظر گرفتن موج گرانی های اخیر در اعلام شاخصهای تعدیل شدند.
تفاوت شرایط کنونی با شرایط مشابه گذشته
در بخش دیگری از این میزگرد مهندس بیژن سعیدآبادی با اشاره به اینکه به نظر میرسد رویکرد دولت حفظ اشتغال موجود نیست، تصریح کرد: تفاوت شرایط کنونی با شرایط مشابه گذشته در این است که علاوه بر افزایش نرخ ارز، فعالان اقتصادی با بیثباتی قیمت ها مواجه هستند. در گذشته افزایش کالا و خدمات را شاهد بودیم اما با ثبات موجود در بازار انجام معاملات نقدی و غیرنقدی و ایجاد تعهد ممکن بود اما اکنون تنها معامله نقدی مقدور است و بازار غیرقابل پیشبینی است. در این شرایط باید دید آیا قراردادهایی که در زمان ثبات بسته شده اند قابل استناد هستند و کارفرما محق است که در قبال محقق نشدن آنها اقدام خصمانه کند؟
وی افزود: به نظر من بخشنامه تعدیل که مربوط به دوران ثبات است حتی اگر با رصد روزانه قیمتها باشد نمیتواند راه چاره باشد و باید فکر دیگری برای دوران بیثباتی کرد. در سندیکا روشهایی برای این منظور مورد بررسی قرار گرفت از جمله روش امانی ذینفع، که در نهایت غیرعملی به نظر رسید پس شاید بتوان در قراردادهایی که مربوط به تامین و ساختاند و وزن مصالح در آنهاد بین ۵۰-۷۰ درصد است خرید روزانه مصالح را بر عهده کارفرما گذاشت و ما به تفاوت قیمت پیشنهادی کارفرما را برای همان کالا تا قیمت خریداری شده را هزینه قطعی محاسبه کرد. برای بقیه عوامل مانند ماشینآلات، نیروی انسانی و هزینههای اتفاقی نیز لازم است در قالب تعدیل چارهجویی شود.
عدم فروش مصالح و کالا در بازار
در قسمت دیگری از این نشست مهندس محمد عطاردیان عضو شورای عالی سندیکا نیز با اشاره به عدم فروش مصالح و کالاهای مربوط به صنعت احداث در بازار تصریح کرد: متاسفانه مقداری از پیمانها را که معتقدند اولویت دارند با خاصه خرجی به طور نقدی پرداخت کرده اند و بقیه پروژه ها را رها کرده اند و همان اوراق مشارکت را که گاه تا ۴۰ درصد تنزیل میشود هم به آنها نمیدهند. وی با طرح این سوال که آیا افرادی مثل من با ۶۰ سال سابقه باید کار را رها کنند، تاکید کرد: ما شرکتهایی هستیم که توسط نظام فنی و اجرایی رتبه بندی می شویم و لازم است نظام فنی و اجرایی با ما هم داستان شود تا مشکل را حل کنیم. به نظر من دولت میتواند بهره اوراق را بالا ببرد و آنها را به مردم بدهد چرا که اقتصاد ما به این استارت اولیه نیاز دارد. باید هماهنگی لازم بین نظام فنی و اجرایی، و شورای عالی فنی برقرار شود تا با حمایت ۴۰۰ هزار پیمانکار کشور برای حل مشکلات چاره جویی کنند.
برداشت من این نیست که پرداخت تعدیل برای شرایط با ثبات است
دکتر قانع فر رئیس نظام فنی و اجرایی نیز با اظهار امیدواری به این که با گذر از این شرایط سخت زمینه توسعه و بالندی شرکتها در داخل و خارج از کشور فراهم شود عنوان کرد: ملاک من برای محک زدن موفقیت ام در نظام فنی و اجرایی وضعیت شرکتها در چند سال آینده است. استراتژی من در این مورد قوت دادن به حضور نمایندگان شناسنامه دار بخش خصوصی در مراکز تصمیم سازی و تصمیم گیری است چرا که بودجه ها محدود است و تصمیم گیری باید دقیق باشد.
وی درباره اسناد خزانه که چند سال است به عنوان روش تامین مالی پروژه ها استفاده می شود نیز عنوان کرد: این مسئله در حوزه معاونت اقتصادی سازمان مطرح شد و نظام فنی و اجرایی با تلاش زیاد توانست در سالهای ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ روی آن تاثیر بگذارد. غیر از نرخ تنزیل که بحث مهمی بود، این اسناد ۸ اشکال دیگر داشت که امیدوارم در آییننامه سال ۱۳۹۷ حدود ۶۰-۷۰ درصد اشکالات آن مرتفع شود.
وی درباره درباره تنزیل نیز عنوان کرد: این مقدار تنزیل وظیفه پیمانکار نیست، حتی پیمانکار آن را در پیشبینی قیمت خود ندیده است. نتیجه چنین تنزیلی ممکن است از بین رفتن پیمانکار، صدمه زدن به کیفیت کار، بالارفتن هزینه و زمان پروژه باشد. دوستان ما در شورای هماهنگی در این باره مطالعه ای انجام داده اند که نشان می دهد دادن اوراق با این روش به پیمانکاران برای دولت هم به صرفه نیست. امیدوارم بتوانیم این مطالعات را تکمیل کنیم تا در تصمیمگیری برای بودجه ۱۳۹۸ مورد توجه قرار گیرد.
دکتر قانعفر درباره شاخصها نیز عنوان کرد: نمیدانم این حرف که شاخصهای موجود برای دوران باثبات است و برای شرایط متلاطم نیست مبانی قراردادی و مدیریت پروژه دارد یا نه، اما خود من به آن نقد دارم. واقعیت این است که ما در یک بازه ۳ ماهه قیمتهای ثابتی را فرض میگیریم و اگر این تغییرات در این بازه زیاد باشد سیستم ناتوان میشود. در هر حال، شاخص بالا و پایین موضوعیت ندارد چون اگر در فرمول آن قیمت بالا بگذاریم شاخص حاصل هم بالا خواهد بود. در نظر داریم شاخصهای قطعی تابستان را ماهانه اعلام کنیم. احتمالا شاخصهای موقت که سه ماهه است امشب روی سایت خواهد رفت. بیشک زمانی که وقتی شاخصهای سه ماهه به ماه تبدیل میشود، دقت آنها بالا میرود و اشتباه کار را میگیرد در عین حال که کار فشرده ای را به همراه دارد.
وی با اخطار درباره آفت مدل های امانی عنوان کرد: اینکه کارفرما مصالح بخرد و تحویل پیمانکار بدهد چرخه کار را عوض میکند، مسئولیتها لوث می شود و دعاوی ایجاد شده زیاد خواهد شد. بنابراین بهتر است مدلهای موجود را پرداخت و اصلاح کنیم تا به سمت مدل های جدید برویم. برداشت من این نیست که پرداخت تعدیل برای شرایط با ثبات است چون اگر ثبات وجود داشت که تعدیل پرداخت نمی شد.
رئیس نظام فنی و اجرایی با اشاره به عرف رایج در قیمت گیری از تشکلهای حوزه احداث عنوان کرد: می توانیم با کمک شورای عالی فنی ساز و کاری طراحی کنیم که نمایندگان شما در جلسات دفتر حاضر شوند تا قیمتها دقیق تر و به روزتر باشد، همیشه حدود ۳۰۰ قلم را از شما قیمت می گرفتیم که امسال ممکن است با توجه به تغییرات قیمتها طیف گسترده تری را قیمت بگیریم. ما همواره تلاش کرده ایم درباره شاخص ها امانت داری کنیم و تعجب میکنم برخی مقامات از «شاخص های واقعی» سخن میگویند به گونه ای که انگار در این سالها شاخص ها غیر واقعی بوده اند. ما در این باره یک سمت این امانت داری را بیت المال و یک سمت آن را حق الناس دانسته ایم.
تلاطم یا بحران؟
در بخش دیگری از این میزگرد مهندس سیامک مسعودی رئیس کمیسیون قوانین و مقررات سندیکا عنوان کرد: شما از شرایط کنونی به «تلاطم» تعبیر می کنید و ما تعبیر «بحران» را به کار می بریم. شما بخواهید یا نخواهید در برابر سوال چگونگی عبور از بحران قرار گرفته اید. متولی گذر از این بحران دولت است و ما تنها یک رکن برای عبور از بحرانی هستیم که رکود اقتصادی، نبود نقدینگی، صفر پیمانکاری، و … را به همراه داشته است. باید دید چه پاسخی که برای این سوال آماده کرده اید یعنی یک پاسخ معمول و روتین یا یک پاسخ متهورانه و منطبق با شرایط کنونی که به نظر میرسد پاسخ شما متهورانه و منطبق با شرایط روز باشد. وی تصریح کرد: در این شرایط رتبه بندی مشکل اصلی پیمانکاران نیست اما در این وضعیت که پیمانکاران یا کار ندارند، یا کار دارند و پول ندارند اگر رتبه آنها را هم بگیریم به نوعی تیر خلاص را به آنها زده ایم. از این رو خواهشمندم تمهیدی اتخاذ شود که طی جلساتی مسائل مبتلابه پیمانکاران در اثر شرایط کنونی چاره اندیشی شود.
مدیریت بحران به جای کنترل بحران
دکتر ایرج گلابتونچی دبیر سندیکای شرکتهای ساختمانی ایران نیز در بخشی از این میزگرد عنوان کرد: از نظر فعالیت های پیمانکاری ما اکنون در شرایطی قرار گرفته ایم که وقتی از ما می پرسند چقدر شرایط شما سخت است در پاسخ می گوییم الان، یا الان؟ یعنی به حدی شرایط انجام کارها سخت است که توضیح آن بسیار مشکل است. در چنین شرایطی افرادی از جنس دکتر قانع فر و آقای بالار که پیشنهاد تشکیل این جلسه را دادند و از آن استقبال کردند، قطعا می توانند با اندیشه و کمک خود شرایط را برای ادامه کار بهتر و مساعدتر کنند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود عنوان کرد: از دغدغه های اصلی پیمانکاران این است که فکر میکنند افرادی که در مجموعه سازمان مدیریت کار می کنند قیمتهای واقعی را اعلام نمی کنند. اگر این اطمینان داده شود که اتفاق روی داده کاملا رصد می شود بخشی از دغدغه ما مرتفع می شود.
وی در بخشی از سخنان خود درباره اوراق خزانه نیز عنوان کرد: پیمانکاران با فروش ماشین آلات و گاه ضعیف کردن شرکت خود پروژه ها را به پایان میرسانند و در مقابل دولت در دادن یک شاخص یا کمک به پیمانکاران از مشکلات موجود حرف می زند. نظام فنی و اجرایی پروژه های نمونه ای برای سنجش دارد اما اگر پروژه یک پیمانکار با این پروژه نمونه همخوانی نداشته باشد چه؟ به نظر من میتوان ما به التفاوت نرخ مصالح را فارغ از فضای تعدیل اعلام کرد. همچنین کارفرما میتواند بخشی از تعهد تامین مصالح را بر عهده بگیرد.
دبیر سندیکا تاکید کرد: بحران را باید مدیریت کرد نه صرفا کنترل. اگر بحران صرفا کنترل شود در جای دیگر بیرون میزند و تَرَک آن آنقدر بزرگ می شود که دامن همه را می گیرد.
دکتر گلابتونچی پس از طرح مباحث مختلف و مهمی درباره مسائل مبتلابه پیمانکاران خاطرنشان کرد: یکی از کسانی که قلبش برای پیمانکاری این کشور می طپد دکتر قانع فر است، از همین رو باید در شرایط بحرانی به ما کمک کند. کمک ایشان هم این است که علاوه در وضعیت بحران، شرایط تسهیلگری را برای کار ایجاد کنند.
متن کامل سخنان دکتر گلابتونچی را مطالعه فرمایید.
کمیسیونی ویژه با حضور فعالان صنعت احداث
در این بخش از نشست و بعد از طرح نقطه نظرات تعدادی دگر از اعضای هیات مدیره سندیکا، دکتر قانع فر عنوان کرد: ما درصددیم کمیسیونی ویژه با حضور فعالان صنعت احداث به عنوان بازوی مشورتی نظام فنی و اجرایی تشکیل دهیم که هر هفته نمایندگانی از بخشهای مختلف در آن باشند که با سرعت اوضاع را رصد و تصمیم گیری کنیم. ساز و کار این کمیسیون طراحی شده و به زودی از شما برای شرکت در آن دعوت خواهیم کرد. با این کمیسیون می توان بسیاری موضوعات را حل کرد از جمله اصلاح آیین نامه ماده ۸۱ که مثلا بگوییم ۵ درصد کم است و باید افزایش یابد.
وی درباره اقدامات لازم دولت در حوزه صدور خدمات فنی و مهندسی نیز عنوان کرد: ما فکر میکنیم صدور خدمات فنی و مهندسی مخصوصا در حوزه مشاوره و با شرایط کنونی توجیه پذیری بالایی داشته باشد، قرار شد چند کاری که دولت میتواند در این زمینه انجام دهد از طرف مهندسان مشاور اعلام شود که ما صدور خدمات فنی و مهندسی را تسهیل کنیم. البته مشکلاتی در حوزه صدور خدمات فنی و مهندسی وجود دارد اما بسیاری معتقدند که با شرایط موجود هم آمار و ارقام صدور خدمات فنی و مهندسی بسیار کمتر از حد انتظار و ناراحت کننده است. در این باره از شما هم خواهان ارائه نظرات خود درباره اقدامات لازم دولت در حوزه صدور خدمات فنی و مهندسی هستیم.
حضور نمایندگان سندیکا در جلسه تعیین ضرایب و شاخصهای تعدیل
مهندس دادمان رئیس هیات مدیره سندیکا نیز در بخش پایانی این نشست از حضور نمایندگان سندیکا و نمایندگان سایر تشکلها در جلسه مربوط به تعیین ضرایب و شاخصهای تعدیل خبر داد و گفت: باید در دو ماه آینده کار فشرده ای در زمینه شاخص های قطعی انجام شود و با توجه به تجربه نظام فنی و اجرایی از همکاری سندیکا در مقاطع مختلفی که قیمتها را استعلام می کردند و ارقام سندیکا بسیار به ارقام جمع بندی شده یا میانگین وزنی سایر منابع نزدیک بود و نشان می داد سندیکا همواره قیمتها را واقعی می بیند، امیدوارم حضور نمایندگان سندیکا در این جلسات چون گذشته اثربخش باشد.
وی در پایان این نشست با تشکر از حضور و نوع نگاه دکتر قانع فر و آقای بالار عنوان کرد: آقای قانع فر در روزهای اول به من گفتند با این سمت و سو وارد این کار شده اند که نه تنها به بقای پیمانکاران کمک کنند بلکه در ارتقای توانمندی آنها نیز نقش موثری داشته باشند. ما هم امیدواریم در کنار ایشان و با همکاری مستمر نقشی در این هدف متعالی داشته باشیم. ما پیمانکاران سازمان خود را نتیجه اعتماد نظام جمهوری اسلامی میدانیم و امیدواریم شرایط موجود بگذرد تا به یکی از عوامل آبادانی کشور باشیم. البته این روزها پیمانکاران از این که رویکرد موجود نظام در جهت سازندگی و توسعه قرار نگرفته و کارها در حال توقف اند، گله مندند و امیدوارند موانع از سر راه آنها برداشته شود تا مبنای خدمت باشند.
گزارش خبری این نشست را مشاهده فرمایید.
لازم به ذکر است در این نشست گفتگوهای مفصلی بین اعضای هیات مدیره و رئیس نظام فنی و اجرایی صورت گرفت که مشروح آن در ماهنامه پیام آبادگران منتشر خواهد شد و علاقمندان می توانند آن را مطالعه نمایند.
